hertürden resim ve bilgiler

pozitif pekiştirme ile yapılan köpek eğitiminde yardımcı bir araçtır. Buna bir pekiştirici ve işaretleyici diyebiliriz. Köpeğin yaptığı bir davranışın doğru anını işaretleyen ve köpeğin yaptığı işin doğru olduğunu anlamasını sağlayan, yani pekiştiren bir araçtır.
Clicker köpeğin yaptığı davranışı pekiştirerek bu davranışın daha sıklıkla yapılma olasılığını arttırır. Eğer köpeğin yaptığı bir davranışı cliker ile yakalayıp bunu tekrarlarsanız daha sonra bu davranışı köpeğe istediğiniz zaman yaptırabilirsiniz. Operant şartlanmada davranışın ilk önce köpek tarafından yapılması ve sonrada pekiştirilmesi gerektiğinden, cliker ile köpeğe herşeyin öğretilmesi ilk bakışta olanaksız gibi görünmektedir. Fakat uygulanacak birkaç yardımcı teknikle bu da aşılabilmektedir.

Köpeğe yaptırmanız gereken hareketi, onu çeşitli oyunlarla veya hedef çubuğuyla yönlendirerek istediğimiz pozisyona getirir ve sonrada clicker ile bunu pekiştiririz (sabitleriz). Bu işlemlere devam ederek o davranışı köpeğe öğretmiş oluruz.
Köpeğe dokunulmadan istenilen davranışlarda bulunmasını sağlamak bir yerden sonra köpek sahibinin yaratıcılığına kalmıştır.
Pozitif köpek eğitiminde yaş sınırı yoktur. Köpek eğitime 2-3 aylıkken başlayabilir. Eğitim köpeğin boynuna bir tasma takılmadan, zorlanmadan yapılacağı için köpeğin çok yavru olması onun eğitimden kaçmasına neden olmaz, bilakis bu eğitim onun için bir oyun olacaktır. Fakat bu yaşda bir köpeğe boğma tasma takamazsınız, onu zorlayamazsınız, köpek bu yaşlarda boynuna takılan tasmalardan ve zorlamalardan korkar ve karşıt refleks gösterir onun içindir ki klasik yöntemle, boğma tasmalar ve zorlama ile eğitim yapan eğitimciler köpeğin 6 aylık olmadan eğitilemiyeceğini iddia ederler. Köpeğin doğasında olan karşı itme refleksi köpeğin tasmayı reddetmesine sebep olur. Bu refleks insanlarda da vardır. Biri sizi iterse sizde zıt yöne doğru karşı koyma ihtiyacını duyarsınız. 2-3 aylık bir yavruyu önünüze koyun ve göğsünden tutup hafifce kendinize doğru çekin köpek hemen karşı koyup ayaklarını ileri uzatıp geri gitmek isteyecektir. Aynı şeyin tersini yapın köpeği arkasına doğru itin bu seferde size doğru kendini itecektir. Bunu yanlara ve aşağı bastırarakda denerseniz aynı tepkiyi alırsınız.


PEKİŞTİRME VE CEZALANDIRMA
Organizmanın öğrenmesinde iki tane ana uyarıcı unsur vardır. Bunlar pekiştirme ve cezalandırmalardır.
Pekiştirmeler davranışın artmasına sebep olurlar, cezalandırmalar ise azalmasına.
Pekiştirme ve cezalandırmalar da pozitif ve negatif olarak ikiye ayrılmaktadırlar.
Pozitifi birşeyi başlatmak veya sunmak olarak, negatifide birşeyi sonlandırmak veya ortadan kaldırmak olarak tanımlayabiliriz.
PEKİŞTİRME
Davranışı arttırırCEZALANDIRMA
Davranışı azaltırPOZİTİF
Başlatmak veya sunmakİyi birşey başlatılır veya sunulur.Kötü birşey başlatılır veya sunulur.NEGATİF
Sonlandırmak veya ortadan kaldırmak
Kötü birşey sonlandırılır veya ortadan kaldırılır.İyi birşey sonlandırılır veya ortadan kaldırılır.
POZİTİF PEKİŞTİRME:
Pozitif pekiştirmede iyi birşey başlatılır veya sunulur. İyi birşeyin sunulması köpeğin çağrılınca geldiğinde yiyeceği alması veya tilkinin tavşanı avlayıp yakalaması olabilir. İyi birşeyin başlatılması ise köpeğin tasmayı çekerek parka gelmesi sonucunda burada tasmasından açılarak oyuna başlaması olabilir. Pozitif pekiştirme pekiştirilen davranışın sıklıkla tekrarlanması olasılığını artırır. Her oturduğunda yiyecek alan köpek yiyeceği almak için önünüzde bu davranışı tekrarlayacaktır.
NEGATİF PEKİŞTİRME:
Negatif pekiştirmede kötü birşey sonlandırılır veya ortadan kaldırılır. Üzerine kötü bir şey uygulanan hayvanın üzerinden kalkan bu baskı sayesinde hayvan rahatlar ve yapmakta olduğu davranışı tekrarlar. Negatif pekiştirmenin uygulanabilmesi için mutlaka eğitimcinin hayvana önceden kötü birşey uygulaması gerekmektedir. Örneğin tasmayı çeken köpeğin boynuna boğma tasma takılır. Köpek durunca veya yavaşlayınca boğma tasma gevşer ve köpek rahatlar bunun sonucunda köpek bu etkiden kendini korumak için tasmayı çekmemeye başlar. Suçluya işkence yapılmasıda bir negatif pekiştirmedir. Suçlu itiraf edince işkence sonlandırılır ve bu etkiden kurtulmak için daha sonra gelecek olan sorularıda cevaplamaya başlar. Atın sağa dönmesi için sağ dizginlerin çekilmesi ve dönünce de bırakılması gene negatif pekiştirmedir.
POZİTİF CEZALANDIRMA:
Pozitif olumlu anlama gelip ceza sözcüğü ile tezat yaratsada burada başlatma veya sunma anlamında değerlendirilmelidir. Ayrıca cezalandırılan hayvan değil davranıştır. Pozitif cezada kötü birşey başlatılır veya uygulanır ve o davranışın tekrralanması önlenir. Doğru uygulanabildiğinde etkin bir metoddur. Havlayan köpeğin boynuna takılan citronelle tasmasının citronella püskürtmesi, ufak çocuğun yanan sobaya elini sürüp yakması, alçak yerden geçerken başınızın çarpması gibi. Burada hareketleri tekrarlama olasılığı azalmaktadır.
NEGATİF CEZALANDIRMA:
Negatif cezallandırmada iyi birşey sonlandırılır veya ortadan kaldırılır. Bu kavga eden iki çocuğun elinden oyuncaklarının alınması olabilir, yada parkda oynayan köpeğin çağrılıp tasmaya bağlanması olabilir.


Köpek ile yapılacak eğitim çalışmalarına köpeğin yabancı olmadığı, her gün yatıp kalktığı kendi ortamında başlanmalı ve her yeni birşey öğretilmeye çalışılırkende bu ortamdan çıkılmamaya dikkat edilmelidir.
Köpekler koku ve işitme duyuları çok gelişmiş hayvanlardır. Bu duyuları sayesinde çevrelerinden gelen, sizin farkına varmadığınız pek çok şeyden irite olabilirler ve dikkatlerini bu şeylere yöneltebilirler. Böyle zamanlarda köpek size olan ilgisini hemen bu yeni ilgi alanlarına yöneltir ve eğitimi bırakabilir. Bu gibi durumları en aza indirmek için uygulanacak yöntem köpeğin herzaman bulunduğu ortamda bulunmaktır. Köpek kendi bölgesinde bulunduğu sürece zaten tanıdığı bu yerde çevreyle ilgilenmektense sizle ve yapacağınız davranışlarınızla ilgilenir. Eğitim yavru köpeklere verildiğinde dikkat dağılımı daha fazla olacaktır.Yavru köpek çevresini yeni keşfetmektedir ve yetişkin köpeğe göre daha fazla etrafıyla ilgilenmektedir.

"OTUR" ve "YAT" DAVRANIŞININ ÖĞRETİLMESİ
Köpeği sizin istediğiniz zaman vereceğiniz komutla oturtabilmek için köpeğiniz kendi isteği ile oturduğu zaman bu davranışını pekiştirmeniz ve daha sonra da bu davranışa bir komut eklemeniz gerekmektedir.
Hedef çubuğu ile yaptığınız çalışmayı esas alarak aynı işlemleri bu sefer oturma davranışı için uygulamanız gerekmektedir.
Operant şartlanmada ilk önce davranış organizma tarafından yapılıp, arkasından pekiştirildiği takdirde davranışın tekrarlanma olasılığı arttığına göre burada köpeğin kendi kendine oturmasını beklemek zorundasınız. Köpekler yavru iseler genelde sık sık otururlar. Bu çalışmayı yaparken köpeğin sıklıkla oturmasını sağlamakda sizin elinizdedir. Köpekle uzun bir yürüş yapıp geldikten sonra yorulan köpek yanınıza oturacaktır. Bu andan faydalanarak köpekle çalışmaya başlayabilirsiniz. Köpeği çok iyi olarak izleyin, köpeğin otururken tam iki butu yere değdiği an clickera basın ve arkasından yiyeceği verin. Clicker sesini duyan köpek yiyeceği almak için kalkacak ve elinize doğru yönelecektir. Yiyeceği yedikten sonra genellikle arkasından gelecek yeni bir clik sesi varmı diye size bakar ve bu esnada tekrar oturur. Oturduğu an aynı işlemi tekrarlayın ve böylece köpek her oturduğunda clikera basın ve yiyeceği verin. Zamanlama burada çok önemlidir clickera mutlaka köpeğin her iki butu tamamen yere deydiği an basın. Sanki bir fotoğraf çektiğinizi ve köpeğin tam oturma anını resimlemeye çalıştığınızı düşünün. Bu işleme belli bir süre devam ettiğiniz zaman köpeğin yiyecek almak için devamlı önünüze gelip oturduğunun farkına varacaksınız. Köpeğin bu hareketlerine clicker eğiticileri "köpek davranış atıyor", ("Throwing behaviors") demektedirler.
Köpek oturma davranışını click sesi ile bu şekilde ilişkilendirdikten sonra bu otuırma davranışına bir komut eklemeniz gerekmektedir. Bu işlemi yaparken de gene hedef çubuğu ile çalışmanızı hatırlamalısınız. Köpeğin her iki butunun yere değmesine bir 5-10 cm kala "otur" dedikten sonra köpeğin butlarının yere değdiği an clikera basın. Daha önce yaptığınız bütün işlemler aynı olarak kalacak ilaveten köpeğin yere oturmasına 5-10 cm kala sadece "otur" diyeceksiniz. Bu işlemlere de yeteri kadar devam edildikten sonra köpeğe "otur" dediğiniz zaman oturduğunu göreceksiniz. Köpeğe her "otur" denmesi üzerine oturduğu an mutlaka clikera basmayı ve yiyeceği vermeyi unutmayın. Bu clikera basmak ve ardından yiyeceği verme işlemine bir müddet devam edilecektir. Cliker kullanımının azaltılması ve tamamen kaldırılması ileriki bölümlerde anlatılacaktır.
Köpeği bu çalışmalar esnasında oturtmak için beklemek yerine bazı teknikleride kullanmak mümkündür. Bunlardan biri hedef çubuğunu köpeğin başı üzerinden arkasına doğru yavaş bir şekilde götürmektir. Başının üzerinden arkaya doğru giden hedef çubuğunun ucuna odaklanan ve görebilmek için başını kaldıran köpek bir müddet sonra çubuğu takip edebilmek için oturacaktır. Bu esnada clikerı kullanabilirsiniz. Yada elinize alacağınız bir parça yiyeceği köpeğin burnunun ucundan başlayıp hedef çubuğuyla yaptığınız gibi başının üzerinden arkaya doğru yavaşca götürürseniz köpek aynı şekilde oturacaktır.
Yat davranışını öğretirkende aynı yöntemi kullanmalısınız. Köpeğin kendi isteği ile yatmasını sağlamak biraz daha zor olabilir. Köpeğiniz oturuken yiyeceği burnun önünde tutun, köpek koklamak için uzandığında elinizi aşağıya doğru indirin köpek yiyeceği takip edip kafasını yere doğru uzatmaya başlayacaktır, köpeğin kafası yere iyice yaklaştığı zaman elinizi yere paralel olarak köpeğin önüne doğru uzatın köpek bu sefer elinize ulaşmak için yere yatmak zorunda kalacaktır. Köpek yere yattığı an clickera basın ve yiyeceği verin. Bundan sonra yapacaklarınız yukarıda otur davranışı için anlatılanlar gibi olacaktır.

alıntı